Ik heb u niet graag. Ik moet je niet. Ik ben echt niet graag in je buurt.
Pijnlijk, hé. Deze zinnen zelfs maar gewoon lezen kan moeilijk zijn. Misschien voel je nu een gevoelige plek ergens in je lichaam. Je maag trekt samen. Je hart steekt. Je vergeet te ademen terwijl je deze zin leest.
Misschien ben je een people pleaser. In het Nederlands: behaagziek. Wat een wreed woord is dat, je bent toch niet ziek. Ik gebruik liever 'believer'. De zucht om te believen - geen officieel Nederlands, helaas.
Je wil graag gezien worden. Je bent bang om afgewezen of verlaten te worden. Je bent veel bezig met wat anderen denken of voelen. Je bent bang om nee te zeggen, grenzen te stellen of ‘gemeen’ te lijken. Je voelt je hongerig naar de goedkeuring van anderen. Je zit vast in een relatie waarin je altijd maar geeft en het gevoel hebt nooit iets te krijgen. Je bent overwerkt omdat je gevoel van persoonlijke verantwoordelijkheid buitenmatig ontwikkeld is. Je verwaarloost je eigen behoeften. Je voelt je uitgeput, overboekt en uitgebrand door te proberen te zorgen voor anderen. Je denkt niet altijd erg positief over jezelf. Je overpresteert, zelfs al is dat nergens voor nodig. Je hebt misschien een sterke behoefte aan controle. Je bent perfectionistisch.
Als je je hierin herkent, herlees nog eens het eerste punt: de angst voor afwijzing of verlating drijft vrijwel alles wat een people pleaser doet.
Maar jij hebt ook bijzondere vaardigheden….
- Je kan feilloos de ‘temperatuur’ van een kamer nemen, je voelt altijd goed een situatie aan
- Je past je aan als een kameleon
- Je weet direct wat mensen nodig hebben
- Jouw zorg is de zorg voor anderen, je anticipeert op de behoeften van mensen – je bent heel goed in onmisbaar zijn
- Jouw arbeidsethos is legendarisch
People pleasers beginnen vaak als ouderpleasers. Of moeder of vader-pleasers. Je gedrag evolueert als een manier om verbinding en nabijheid met je ouders te zoeken – ouders die niet altijd consequent beschikbaar zijn. Dat is geen verwijt en geen oordeel, dat is gewoon een gegeven. Misschien was er een gebrek aan ‘intunen’ van je ouders op jouw behoeften. Soms waren je ouders te druk met hun eigen problemen en soms interpreteerden ze jouw signalen niet goed. Mogelijks werd je alleen gezien en gehoord als je je goed gedroeg. Het juiste deed. Je eigen emoties wegstopte. De harmonie bewaarde. Het goed deed op school en stil was.
Het kan zijn dat je ouders zélf people pleasers waren of zijn en daardoor op hun beurt emotioneel overweldigd waren en jou leerden hen voorzichtig te behandelen, alsof ze fragiel waren. “We hebben het al moeilijk genoeg…”.
Soms heb jij als people pleaser misschien de rol van volwassene in het gezin opgenomen, een verzorgende en troostende rol aangenomen naar je ouders.
Jij pikte alles op en deed er alles aan om je verzorger te beschermen zodat de verbinding er kon blijven zijn. Want jij moest je toch veilig voelen. Jij kón je ouders niet afwijzen. Want je ouders afwijzen, dat betekent: niet overleven. Doodgaan. Een kind is geprogrammeerd om dat niet te doen en dat deed jij dus ook niet.
Wat het misschien allemaal nog ingewikkelder maakt is dat je mogelijks heel warme en liefdevolle ouders had! Hoe verwarrend: je hebt herinneringen van warmte en verbinding…dus hoe kan je relatie met die ouder nu jouw huidige gedrag verklaren!? Misschien bliezen jouw ouders net koud en warm tegenlijk. De tangodans. Vol affectie en liefde de ene keer, afstandelijk en afwezig de andere keer.
Ouders van people pleasers zijn dikwijls veel bezig met hun eigen leven – of overleven. Die ouders geven dan de ‘leven is overleven’-houding door aan jou. Jij wordt daardoor ook overbezorgd en helemaal ingenomen door je eigen leven, je zit vast tussen herinneringen van het verleden en angst voor de toekomst. Zo leer je dat mensen, situaties, het hele leven onbetrouwbaar is. Maar je blijft afhankelijk en je wordt er goed in om emotionele steun te geven aan je ouders. Je checkt hun humeur, weet wat er speelt, streeft ernaar je ouders trots te maken, je eigen noden te temperen en je doet je best om heel, hèèl goed te zijn en het schip te water te houden.
Maar uiteindelijk wordt het je teveel. Je wordt overweldigd. Het ‘goede’ kind krijgt een uitbarsting, wordt onvoorspelbaar. Daarna schaam je je over deze explosie en ga je alles opnieuw zorgvuldig verbergen. Je wil -nee: moèt- terug goed zijn. Je wordt nog beter in goed zijn. Je wordt gewoon perfect in voorbeeldig zijn. En de cyclus herhaalt zich.
Perfectionisme is het masker voor schaamte.
Je krijgt minder interesse in het onderzoeken van wie je bent en meer in wat anderen van je verlangen. Geliefd zijn wordt een manier om liefde te krijgen. Denk je. Er is een norm in jou geïnstalleerd: “Zolang je anderen behaagt, belieft en gelukkig houdt, zal je zelf ook gelukkig zijn”.
Je wordt een believer voordat dat je er erg in hebt.
En dan merk je…mensen gebruiken je. Mensen wijzen je af en jij zegt tegen jezelf dat je geen liefde waard bent. Je versterkt daarop je people-pleasing vaardigheden en zo wordt het een deprimerende spiraal. Je voelt je niet meer authentiek. Je trekt ook minder mensen aan. Je voelt dat je gaat manipuleren. Je wordt daardoor als minder betrouwbaar gezien. Je krijgt minder zelfvertrouwen. Minder echte vrienden. Je krijgt wrok. Je beseft dat het eigenlijk een egoïstische daad is: jij controleert de reactie van iemand anders op jou door je op een bepaalde manier te gedragen. Je wordt een doelwit voor misbruik. Die onstilbare behoefte doet de gekste dingen om de bodemloze put van acceptatie te vullen. Om je volledig te voelen.
Herken je jezelf in deze woorden? Niet wanhopen. Er is hoop. Veel hoop. Weten waarom je een people pleaser bent, waarom dit patroon voor jou ooit zo zinvol was, is een eerste stap naar verandering.
Er zijn dingen die je kan doen om zachtjes van deze verslaving af te komen (want dat is het), om stap voor stap te veranderen hoe je je verhoudt tot jezelf en anderen.
Er is de 'Fuck You!'-benadering: je middelvinger opsteken naar iedereen. Ik ben geen fan, het is reactief. Je reageert nog steeds. Het is ook vaak een excuus een onuitstaanbaar mens te zijn voor iedereen die je tegenkomt. Niemand wordt er beter van.
Ik geloof in het persoonlijke werk dat je te doen staat. Dat is moeilijker, maar wijzer en duurzamer.
- Ik denk, lieve believer, dat het belangrijkste is: jezelf een beetje graag zien. Je hoeft niets te doen om er te mogen zijn. Wanneer je onvoorwaardelijk van jezelf kan houden en jezelf kan accepteren zoals je bent, maakt het niet uit of andere mensen van je houden of je een hekel aan je hebben. Je zult nooit door iedereen geliefd worden.
- Beloof jezelf om helemaal jezelf zijn. Iedereen proberen te behagen is gebonden aan de angst voor afwijzing en de angst om te falen. Doorzie dat. Elke keer als je jezelf betrapt op people pleasing gedrag, veroordeel jezelf niet. Zeg “Hmm, dit is interessant”. Onderzoek het. Doe het anders.
- Leef je waarheid en wees echt. Smeek niet. Als mensen gaan, dan gaan ze. Jij bent geen sociale kameleon.
- Leer ‘Nee’ te zeggen. Jij moet niet voortdurend voldoen aan de verwachtingen van anderen.
- Jouw gevoel van veiligheid hangt niet af van hoe leuk anderen jou vinden.
- Verwelkom ook de ‘negatieve’ gevoelens. Ze mogen er zijn. Het moet niet allemaal altijd leuk, gezellig, positief zijn. En jij moet daar al helemaal niet voor zorgen!
- Blijf leven met een open hart en goede bedoelingen. De mensen die bedoeld zijn om een deel van je leven te zijn, zullen er zijn. Anderen zullen weggaan….daar is niets mis mee.
- Weet dat je work in progress bent. Dat is oké. Wij zijn dat allemaal.
De wereld heeft die believer niet nodig.
De wereld heeft de échte jij nodig.
Jìj hebt de échte jij nodig.
